آلودگی فلزات سنگین در غبارهای ته‌نشین‌شده خیابانی شهر تهران و ارزیابی ریسک اکولوژیکی آنها

غبارها، ترکیبات ذره‌ای معلق در هوا هستند که از منابع مختلف زمینی و انسان‌ساز به وجود می‌آیند که پس از گذشت زمان با توجه به اندازه و چگالی‌شان مجدداً روی سطوح فرو‌‌ می‌نشینند. 49 نمونه از غبارهای خیابانی از کنارة چند خیابان اصلی از شرق و پایانة مسافربری جنوب تهران و یک نمونه از محوطة درون دانشگاه علم‌ و صنعت ایران در فصل تابستان و در شرایط آب‌ و‌ هوایی خشک جمع‌آوری و غلظت فلزات آهن، منگنز، روی، سرب، نیکل، کروم، مس، لیتیم و کادمیم در آنها اندازه‌گیری شد. منابع احتمالی آلاینده‌ها با استفاده از تحلیل همبستگی، تحلیل خوشه‌ای، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل اجزای اصلی شناسایی، هم‌چنین با استفاده از ضریب غنی‌سازی آثار احتمالی فعالیت‌های انسانی بر غلظت فلزات سنگین ارزیابی شد. نتایج، غلظت‌های بالای فلزات کادمیم، سرب، مس، روی، آهن، کروم و نیکل را نسبت به میانگین غلظت این فلزات در پوسته زمین نشان داد. بیشترین غلظت فلزات مس، سرب، کروم، نیکل، روی و آهن مربوط به بزرگراه باقری است که یکی از پر‌تردد‌ترین بزرگراههای تهران است. تحلیل نتایج نشان داد آلودگی می‌تواند ناشی از فعالیت‌های مختلف انسانی از جمله ترافیک سنگین خودروها، احتراق سوخت‌های فسیلی، مواد افزودنی به سوخت خودروها، خوردگی سطوح فلزی اتومبیل‌ها و خوردگی مصالح ساختمانی باشد. مقادیر ضریب غنی‌سازی فلزات مس، کادمیم، سرب و روی، غنی‌شدگی بشدت زیاد و منشاء انسانی این عناصر نشان داد. محاسبات مربوط به ریسک اکولوژیکی نیز با استفاده از روش هاکانسون انجام گرفت. تمامی نقاط مورد مطالعه ریسک اکولوژیکی خیلی زیاد را نشان می‌دهند.